سنت هاي نوروز در افغانستان
جشن نوروز در افغانستان با سنت ها و آيين هاي خاصي اجرا مي شود كه طي ساليان دراز سينه به سينه و نسل به نسل به افغان ها منتقل شده است.
افغانستانی ها با شادماني به پيشواز جشن نوروز و آغاز فصل طراوت مي روند، اين روز را به فال نيك مي گيرند و به بركت آن، سال جديد را نيك مي پندارند.
*** 'هفت ميوه'و 'هفت سين'
مردم در شهرهاي مختلف افغانستان چند روز قبل از فرارسيدن نوروز، هفت نوع ميوه خشك را براي تهيه 'هفت ميوه'مي خرند.
هفت ميوه در حقيقت عصاره هفت نوع ميوه خشك است كه سه روز قبل از نوروز باهم در آب گذاشته مي شود.
اين ميوه ها شامل 'بادام، پسته،زردالو، چهارمغز، كشمش، شكرپاره ( قيسي) و سنجد'است كه باهم مخلوط مي شوند.
روز های نوروز را همه ی خانواده ها از ميهمانان خود با هفت ميوه پذيرايي مي كنند.
به علاوه، در برخي مناطق افغانستان از جمله شهر كابل، مردم سفره ی 'هفت سين'مي گسترانند.
هفت سين عبارت از هفت نوع خوراكي است كه حرف اول آنها 'سين'باشد.
سيب، سبزي، سركه، سمارق، سمنک، سير و سنجد به طور معمول اجزاي سفره هفت سين در افغانستان را تشكيل مي دهند.
همچنين
در شب نوروز، خانواده ها شام مفصلي تهيه مي كنند به طوري كه يك خروس سفيد
رنگ را در شب نوروز به نيت اينكه سال جديد پر از سفيدي و خوشبختي باشد ذبح
مي كنند و آن را با سبزي چلو سر سفره مي آورند.
*** نوروزی
جواناني كه تازه نامزد كرده اند شب نوروز با تحفه ی نوروزي به خانه ی نامزد خود مي روند و سال نو را تبريك مي گويند.
ابتدا
خانواده ی پسر با تهيه ی لباس، جواهرات، حنا و مقداري غذا از جمله كلچه،
ماهي، جلبی و شيريني به خانه ی عروس آينده ی خود مي روند و طي مراسمي سنتي
با ساز و آواز تحفه ها را به عروس جديد تقديم مي كنند.
سپس خانواده ی دختر نيز تحفه هايي ازجمله لباس مردانه و شيريني براي داماد آينده ی خود مي فرستند.
***نوشدن با لباس هاي نو
در آستانه ی سال نو لباس هاي نو مي خرند و معتقدند كه همزمان با نو شدن طبيعت، جان و روح انسان و نيز ظاهر او نيز بايد نو شود.
پدران
هر خانواده همراه با مادر به بازار مي روند و با خريد لباس هاي جديد براي
خود و فرزندانشان سعي مي كنند با تنپوش هاي جديد به ديدوبازديد اقوام
بروند.
*** ديدوبازديدهاي خانوادگي
در
افغانستان به مناسبت جشن نوروز سه روز اول سال تعطيل است و مردم اين سه روز
را به جشن و شادماني مي گذرانند و سعي دارند غم و اندوه سال گذشته را با
اين جشن فراموش كنند.
روز اول نوروز مردم سعي مي كنند ابتدا به ديدار
خانواده هايي كه عزيزان خود را سال گذشته از دست داده اند بروند، بار ديگر
به آنان تسليت بگويند و با دعا كردن براي درگذشتگان با خانواده هاي آنان
ابراز همدردي و 'غم شريكي'كنند.
پس از آن، جوان ترها به ديدار بزرگان قوم مي روند و سال نو را به آنان تبريك مي گويند.
بزرگان در اين روز مبلغي پول به كودكان و جوانان خانواده و بستگان خود به عنوان 'عيدي'هديه مي دهند.
سنت عيدي دادن در افغانستان پيشينه طولاني دارد و در همه ی اعياد (نوروز، عيد فطر و قربان) معمول است.
معمولا كودكان و جوانان از بزرگان درخواست عيدي مي كنند.
*** چرخ فلك سواري
چرخ فلك سواري از ديگر سنت هاي نوروزي در افغانستان است كه مخاطبان بسياري به ويژه نزد كودكان و نوجوانان دارد.
تفريح و شادماني كردن به ويژه در ايام نوروز بسيار اهميت دارد و سعي مي كنند از هر ابزاري در اين زمينه بهره بگيرند.
جوانان دختر و پسر به صورت جداگانه و دور از هم به بازي چرخ فلك سواري مي پردازند و روزهاي اول سال را به اين شكل شادماني مي كنند.
***گدی پران بازی
جوانان
در روزهاي تعطيل نوروز به گدی پران بازي مي پردازند و اين سنت در
افغانستان با استقبال گسترده همه ی اقشار مختلف همراه است به طوري كه حتي
پيرترها نيز به تماشاي اين بازي مي آيند.
اين بازي كه از چین وارد فرهنگ افغانستانی ها شده بيش از دو قرن در اين كشور سابقه دارد و روز به روز بر محبوبيت آن افزوده مي شود.
گدی پران ها به اندازه هاي مختلف و به قيمت هاي گوناگون در بازارهاي افغانستان به فروش مي رسد.
در
شهر كابل حتي يك بازار نيز موسوم به 'بازار گدی پران فروشي' (به گدی پران
بازي، 'كاغذ پراني'نیز مي گويند) وجود دارد كه در آن بيش از 200 مغازه ی
گدی پران با انواع نخ و ساير ابزارهاي آن به فروش مي رسد.
گدی پران
بازي بيشتر در روزهايي كه باد مي وزد انجام مي شود و وزش باد در روزهاي اول
بهار از جمله روز نوروز فرصت مناسبي براي اجراي اين بازي سنتي است.
*** رفتن به دامان طبيعت
افغانستانی
ها سعي مي كنند در تعطيلات نوروز با خارج شدن از خانه و رفتن به دامان
طبيعت، به اين روش روح خود را به تازگي طبيعت گره بزنند.
در روزهاي
نوروز، مردم بيشتر از خانه هاي خود خارج و به تپه هايي كه در اول بهار سبز
مي شوند، مي روند و تا نزديكي هاي غروب در آنجا مي مانند.
همچنين رفتن به زيارتگاهها و نيز قبرستان ها براي دعا كردن به روح درگذشتگان از ديگر رسوم آنهاست.
*** ورزش هاي باستاني
ورزش هاي باستاني از جمله كشتي در ايام نوروز جزو سرگرمي هاي افغانستانی هاست.
پهلوانان
نامدار در محلي دور هم جمع مي شوند و ابتدا يكي از پهلوانان توسط مربي خود
به مردم معرفي و گفته مي شود كه وي آماده كشتي است.
سپس پهلوان ديگري كه خواهان رو در رو شدن با وي است با آواز بلند آمادگي خود را اعلام مي كند.
اين مسابقات صرفا جنبه ی سرگرمي دارد و برد و باخت در آن مهم نيست بلكه فقط سعي مي شود مردم به تماشاي اين مسابقات بيايند.
همچنين بازي محلي موسوم به 'تخم مرغ جنگي'نيز در روزهاي تعطيل نوروز توسط افغانستانی ها اجرا مي شود كه شادماني را به شركت كنندگان و تماشاگران هديه مي كند.
اين بازي به گونه اي است كه جوانان تخم مرغ هايي كه قبلا در آب جوشانده شده و سفت شده اند را به يكديگر مي زنند. هر تخم مرغ كه شكست، بازنده اعلام مي شود و به صاحب تخم مرغ برنده تعلق مي گيرد.
آنها اگرچه سال ها درگير جنگ و خونريزي بوده اند اما آداب و سنت هاي بسيار خود براي شادماني را فراموش نكرده اند بلكه از هر فرصتي حتي اندك در اين رهگذر بهره مي گيرند.
منبع:www.rozpress.com