فرازهایی از وداع امام سجاد (ع) با ماه مبارک رمضان در صحیفه سجادیه

به انضمام تخلیصی از شرح ایت الله حاج اقا مجتبی تهرانی

خدا حافظ ای ماه بزرگ خدا!

«السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا شَهْرَ اللَّهِ الْأَکْبَرَ وَ یَا عِیدَ أَوْلِیَائِهِ الْأَعْظَمَ»، این عبارت «السلام علیک» یعنی خداحافظ! خداحافظ ای ماه بزرگ خدا و عید بزرگ اولیای خدا!
«السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا أَکْرَمَ مَصْحُوبٍ مِنَ الْأَوْقَاتِ وَ یَا خَیْرَ شَهْرٍ فِی الْأَیَّامِ وَ السَّاعَاتِ» خداحافظ ای بزرگ‌ترین همراه از میان زمان‌ها و اوقات؛ و بهترین ماه‌ها در ایّام و ساعات.
«السَّلَامُ عَلَیْکَ مِنْ شَهْرٍ قَرُبَتْ فِیهِ الْآمَالُ وَ نُشِرَتْ فِیهِ الْأَعْمَالُ» خداحافظ ای ماهی که آرزوهایمان در تو نزدیک شد؛ یعنی امیدمان این بود که ماه رمضان بیاید و بتوانیم خودمان را اصلاح کنیم و گرفتاری‌هایمان را برطرف کنیم. خداحافظ ای ماهی که اعمال نیک در تو منتشر شد؛ واقعاً هم همین بود که هر کسی در حد خودش اعمال صالح انجام می‌داد



دوری تو برایم سخت است،ای مونس من!

«السَّلامُ عَلَيْک مِنْ قَرِينٍ جَلَّ قَدْرُهُ مَوْجُوداً وَ أَفْجَعَ فِرَاقُهُ مَفْقُوداً» خداحافظ ای همراه من که ارزش تو بالا بود و اكنون که می‏روی دلم را به درد می‏ آوری.
فراق تو براي من بسيار دردناک است. تعبير زین‏ العابدین اين است كه: «وَ أَفْجَعَ فِرَاقُهُ مَفْقُوداً» فراق تو بسيار دردناک است.
«السَّلامُ عَلَيْكَ مِنْ أَلِيفٍ آنَسَ مُقْبِلًا فَسَرَّ» خداحافظ ای مونس من، که وقتی آمدی من را خوشحال ‏کردی،
«وَ أَوْحَشَ مُنْقَضِياً فَمَضَی» و اكنون كه می‏روی، من را به وحشت می‏اندازی، كه بدون تو چه كنم. آن موقع خوشحال شدم، اما الآن چه؟ از دوري تو هراسانم


پیش از امدنت خوشحال و اکنون ملولم

«السَّلامُ عَلَيْک غَيْرَ مُوَدَّعٍ بَرَماً وَ لا مَتْرُوک صِيَامُهُ سَأَماً» خداحافظ كه در اين وقت وداع، نه از تو ناراحتيم و نه از روزه‏ داری ات خسته شده‏ ايم.
«السَّلامُ عَلَيْک مِنْ مَطْلُوبٍ قَبْلَ وَقْتِهِ وَ مَحْزُونٍ عَلَيْهِ قَبْلَ فَوْتِهِ» خداحافظ از جانب من كه خواستار تو بودم و پيش از آمدنت خوشحال بودم كه تو خواهي آمد و اكنون هم كه مي‏خواهي بروي، اندوهگين شده‏ ام كه از دوري‏ ات چه كنم!
«السَّلامُ عَلَيْک كَمْ مِنْ سُوءٍ صُرِفَ بِک عَنَّا، وَ كَمْ مِنْ خَيْرٍ أُفِيضَ بِک عَلَيْنَا» خداحافظ كه چه بدي‏ هايي را از ما دور كردي و چه خيراتي را با آمدنت نصيبمان كردي!


خدا حافظ ای برترین ماه ها!

«السَّلامُ عَلَيْک مِنْ شَهْرٍ لا تُنَافِسُهُ الأَيَّامُ» خداحافظ اى ماهی كه هيچ ماه ديگري از تو برتر نيست. «السَّلامُ عَلَيْک مِنْ شَهْرٍ هُوَ مِنْ كُلِّ أَمْرٍ سَلامٌ» خداحافظ اى ماهی كه تا تو بودى، امن و سلامت بود.
«السَّلامُ عَلَيْک غَيْرَ كَرِيهِ الْمُصَاحَبَةِ وَ لا ذَمِيمِ الْمُلابَسَةِ» خداحافظ اى ماهي كه نه در همنشيني با تو ناراحتي وجود داشت و نه بدي و ناپسندي در حضور تو بود. «السَّلامُ عَلَيْک كَمَا وَفَدْتَ عَلَيْنَا بِالْبَرَكَاتِ وَ غَسَلْتَ عَنَّا دَنَسَ الْخَطِيئَاتِ» ماهم در بعضي موارد براي خداحافظي مي‏گوييم به سلامت! خوش آمدي! حضرت مي‏فرمايند: اي ماه رمضان خداحافظ و به سلامت! همان‏گونه كه تو بر ما با بركات فراوان و سلامتي فرود آمدي و ناپاكي‏ هاي گناه را از ما زدودي و ما را از خطاها شست و شو دادي!

خداحافظ ای ماه دوری از زشتیها

«السَّلامُ عَلَيْک مِنْ مُجَاوِرٍ رَقَّتْ فِيهِ الْقُلُوبُ وَ قَلَّتْ فِيهِ الذُّنُوبُ» خداحافظ ای همراه من که تا بودی، دل من رقیق بود و از آن سر سختی هايش، بیرون آمده بود.
من در اين ماه لطیف شده بودم و به سراغ خدا مي رفتم، « قَلَّتْ فِيهِ الذُّنُوبُ »، وقتی كه تو آمدی، گناهانم کم شد. «السَّلامُ عَلَيْک مِنْ نَاصِرٍ أَعَانَ عَلَی الشَّيْطَانِ وَ صَاحِبٍ سَهَّلَ سَبِيلَ الإِحْسَانِ» خداحافظ اي یاوری که كمک كردي تا من بر شیطان غلبه کنم و ای همراهی که راه‏ های نیکی را بر من آسان کردی.


خدا حافظ ای ماه ازادی از دوزخ

«السَّلامُ عَلَيْک مَا أَكْثَرَ عُتَقَاءَ اللَّهِ فِيک وَ مَا أَسْعَدَ مَنْ رَعَی حُرْمَتَهُ بِک» خداحافظ ای ماهی که تعداد آزادشده‏ گان از آتش جهنم در تو زیاد شد. اين اشاره به همان روايتی است که خداوند در هر شب، به هنگام افطار هزار، هزار کس را از آتش جهنم نجات می‏داد؛
در شب‏های جمعه هر یک ساعت، اين‏طور مي‏ كرد و در شب آخر ماه رمضان به مقدار تمام كساني كه در كلّ اين ماه از آتش نجات داده است را نجات می‏دهد.
«السَّلامُ عَلَيْک مَا كَانَ أَمْحَاک لِلذُّنُوبِ وَ أَسْتَرَک لأَنْوَاعِ الْعُيُوبِ» خداحافظ ای ماهی که گناهان را پاک کردی و محو نمودی و همه عيب‏ها را، هر چه كه بود، پوشاندی.
« السَّلَامُ عَلَيْک مَا كَانَ أَطْوَلَک عَلَی الْمُجْرِمِينَ وَ أَهْيَبَک فِي صُدُورِ الْمُؤْمِنِينَ» خداحافظ اي ماه! چه‏ قدر براي گناه‏كاران طولاني بودي و چه‏ قدر براي مؤمنين عظمت داشتي!

خداحافظ ای ماه مبارک! خدا حافظ شب قدر!

«السَّلامُ عَلَيْک وَ عَلَی لَيْلَةِ الْقَدْرِ الَّتِي هِيَ خَيْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ» خداحافظ و درود بر تو و شب قدر كه از هزار ماه برتر است.
«السَّلامُ عَلَيْكَ مَا كَانَ أَحْرَصَنَا بِالأَمْسِ عَلَيْک وَ أَشَدَّ شَوْقَنَا غَداً إِلَيْک.» خداحافظ كه تا بودي، مشتاق آن بوديم كه بيشتر بماني و اكنون كه مي‏روي، دل‏هايمان براي ديدار دوباره‏ات پَر مي‏كشد.
«السَّلامُ عَلَيْک وَ عَلَی فَضْلِک الَّذِي حُرِمْنَاهُ، وَ عَلَی مَاضٍ مِنْ بَرَكَاتِک سُلِبْنَاهُ» خداحافظ و درود بر تو و درود بر فضل و كرمت كه از آن محروم گشتيم و بركات گذشته‏ ات را از كف داديم.
«اللَّهُمَّ إِنَّا أَهْلُ هَذَا الشَّهْرِ الَّذِي شَرَّفْتَنَا بِهِ» خداوندا ما «اهلِ» اين ماه بوديم و تو ما را به آن شرافت بخشيدي و با آن، بر سر ما منّت گذاشتي! ...