اداب اعمال شب بیست وسوم ماه رمضان سومین شب قدر

اداب شب بیست و یکم ماه مبارک رمضان

گرچه وجود شب قدر در میان سه شب از ماه مبارک رمضان، یعنی شب‌های نوزدهم، بیست و یکم و بیست و سوم محتمل است، ولیکن احتمال دو شب آخری بیشتر است.

هم چنین در بین دو شب آخر، شب بیست و سوم احتمالش بیشتر است. بلکه از برخی روایات و توصیه های پیامبر (ص) و امامان معصوم (ع) به اصحاب و خانواده خویش، به دست می‌آید که شب قدر، متعینا شب بیست و سوم ماه رمضان است.

این شب دارای دو نوع اعمال است: اعمال مشترک شب‌های قدر و اعمال خاصه شب بیست و سوم ماه رمضان؛ که البته به خاطر اهمیت آن نسبت به شب‌های قبل، اعمال بیشتری نیز در روایات برایش ذکر شده است که در ادامه توجه شما را به آن‌ها جلب می‌نماییم


در حدیثی از امام صادق (علیه‌السلام) می‌خوانیم : هر کس سوره عنکبوت و روم را در ماه رمضان شب بیست و سوم تلاوت کند به خدا سوگند اهل بهشت است، و من هیچ کس را از این مسئله استثناء نمی‌کنم، و نمی‌ترسم که خداوند در این سوگند قاطع من گناهی بر من بنویسد، و مسلماً این دو سوره در پیشگاه خدا بسیار ارج دارد.

تفسیر نمونه جلد 16 صفحه 200


آیاتی از سوره دخان مطالبی را پیرامون شب قدرو نزول قرآن در آن شب بیان می‌کند.

در حدیثی از پیغمبر گرامی اسلام (ص) آمده است : کسی که سوره دخان را شب و روز جمعه بخواند خداوند خانه ای در بهشت برای او بنا می‌کند

در حـدیث دیگری از امام باقر (ع) چنین نقل شده : کسی که سوره دخان را در نمازهای فریضه و نـافله بخواند خداوند او را در زمره کسانی که روز قیامت در امنیت به سر می‌برند مبعوث می‌کند و او را در سـایـه عـرشـش قرار می‌دهد، و حساب را بر او آسان می‌گیرد و نامه اعمالش را به دست راستش می‌دهد.

برگزیده تفسیر نمونه جلد چهارم «آیت اللّه مکارم شیرازی


از امام صادق (علیه‌السلام) روایت شده استکه اگر کسی در شب بیست و سوم ماه رمضان، هزار مرتبه سوره قدر را بخواند، چون صبح کند، یقین او شدید و محکم شده باشد.

تحفة الزائر، ص 203 و مفتاح الجنات، ج 3، ص 278


محمّد بن عیسی به سند خود از امامان صالح علیهم السّلام روایت کرده که فرمودند:در شب بیست‌وسوم از ماه رمضان این دعا را به دفعات بخوان، در حال سجود و قیام و قعود؛ و بر هر حالی که هستی در تمام ماه، و در طول حیاتت تا جایی که ممکن باشد، و هر زمانی که به یادت آید. بعد از ستایش پروردگار به بزرگواری، و فرستادن صلوات بر پیامبر صلی اللّه علیه و آله می‌گویی:

اَللهمَّ کُن لولیّکَ فُلانِ بن فُلان

خدایا برای ولی‌ات باش فلان بن فلان

و به جای فلان بن فلان بگو:

الحُجةِ بنِ الحَسَنِ صَلَواتُکَ عَلَیهِ و عَلی ابائهِ فی هذهِ السّاعةِ، و فی کُلّ ساعَة وَلیّا و حافظا وقائِداً وَ ناصِراً وَ دَلیلاً وَ عَیناً حَتّی تُسکِنَهُ اَرضَکَ طَوعاً و تُمَتّعَهُ فیها طَویلًا.
 
حجت بن الحسن که درودهایت بر او و پدرانش باد، در این ساعت، و در هر ساعت سرپرست و نگهبان و پیشوا و یاور و راهنما و دیده‌بان (باش، تا او را با رغبت مردم در زمینت سکونت دهی، و زمانی طولانی بهره‌مندش سازی)



این دعا را در حالی که دستان خود را به سوی آسمان بلند می‌کند، بخواند:

یا مُدَبّرَ الاُموُرِ، یا باعِثَ مَن فی القُبُور، یا مُجرِی البُحُور، یا مُلَیّنَ الحَدیدِ لِداوُد، صَل عَلی مُحَّمد وَافعَل بی کَذا وَ کَذا

ای تدبیرگر امور، ای برانگیزنده مردهای در گور، ای روان کننده دریاها، ای نرم کننده آهن برای داوود، بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست و با من چنین و چنان کن.

و به جای «کذا و کذا» حاجات خود را بخواهد:

اَللیلَةَ الیلَةَ
امشب، امشب

و دست‌های خود را در وقت خواند «یا مدبّر الامور» تا آخر به سوی آسمان بردار؛ و این دعا را در حال رکوع و سجود و ایستاده و نشسته بخوان، و آن را تکرار کن، و در شب آخر ماه رمضان هم بخوان


اللَّهُمَّ امْدُدْ لِی فِی عُمُرِی وَ أَوْسِعْ لِی فِی رِزْقِی وَ أَصِحَّ لِی جِسْمِی وَ بَلِّغْنِی أَمَلِی وَ إِنْ کُنْتُ مِنَ الْأَشْقِیَاءِ فَامْحُنِی مِنَ الْأَشْقِیَاءِ وَ اکْتُبْنِی مِنَ السُّعَدَاءِ فَإِنَّکَ قُلْتَ فِی کِتَابِکَ الْمُنْزَلِ عَلَی نَبِیِّکَ الْمُرْسَلِ صَلَوَاتُکَ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَمْحُو اللَّهُ مَا یَشَاءُ وَ یُثْبِتُ وَ عِنْدَهُ أُمُّ الْکِتَابِ
 
خدایا عمرم را طولانی گردان، و روزی‌ام را وسعت بخش، و بدنم را تندرست بدار، و به آرزویم برسان، و و اگر در زمره بدفرجامان، هستم، مرا از آن گروه محو کن، و در گروه سعادتمندان ثبت فرما، که تو در کتاب فرو فرستاده به پیامبر مرسلت (درود تو بر او و خاندانش) فرمودی:خدا محو می‌کند آنچه را بخواهد و ثبت می‌نماید آنچه را اراده کند و کتاب جامع نزد اوست.


یَا بَاطِنا فِی ظُهُورِهِ وَ یَا ظَاهِرا فِی بُطُونِهِ وَ یَا بَاطِنا لَیْسَ یَخْفَی وَ یَا ظَاهِرا لَیْسَ یُرَی یَا مَوْصُوفا لا یَبْلُغُ بِکَیْنُونَتِهِ مَوْصُوفٌ وَ لا حَدٌّ مَحْدُودٌ وَ یَا غَائِبا [غَائِب] غَیْرَ مَفْقُودٍ وَ یَا شَاهِدا [شَاهِدُ] غَیْرَ مَشْهُودٍ یُطْلَبُ فَیُصَابُ وَ لا یَخْلُو [لَمْ یَخْل] مِنْهُ السَّمَاوَاتُ وَ الْأَرْضُ وَ مَا بَیْنَهُمَا طُرْفَةَ [طَرْفَةَ] عَیْنٍ لا یُدْرَکُ به کیفٍ [به کیف] وَ لا یُؤَیَّنُ بِأَیْنٍ [بِأَیْن] وَ لا به حیثٍ [به حیث] أَنْتَ نُورُ النُّورِ وَ رَبُّ الْأَرْبَابِ أَحَطْتَ به جمیعِ الْأُمُورِ سُبْحَانَ مَنْ لَیْسَ کَمِثْلِهِ شَیْ‌ءٌ وَ هُوَ السَّمِیعُ الْبَصِیرُ سُبْحَانَ مَنْ هُوَ هَکَذَا وَ لا هَکَذَا غَیْرُهُ
 
ای پنهان در حال آشکار بودنش، و ای آشکار در حال پنهان بودنش و ای پنهانی که مخفی نمی‌شود، ای آشکاری که دیده نمی‌شود، ای به وصف آمده‌ای که هیچ ممکنی به حقیقتش نمی‌رسد و هیچ حدّ بسته‌ای به او احاطه پیدا نمی‌کند، و ای غایب گم نشده، ای حاضری که مشهود نیست، تا آنکه جستجو شود و او را بیابند، آسمان‌ها و زمین و آنچه بین آن‌هاست، به اندازه چشم برهم زدن از او خالی نیست، به کیفیتی معیّن دانسته نمی‌شود و محدود به مکان و جهت نمی‌گردد، تویی روشنایی نور، پروردگار پرورندگان، به همه امور احاطه کرده‌ای، منزّه است آن‌که چیزی همانندش نیست، و او شنوا و بیناست، منزّه است آن‌که دارای این صفات است و برای غیر او چنین صفاتی نیست

سپس آنچه را می‌خواهی از خدا طلب کن


این دعا را که مخصوص شب بیست و سوم است بخواند:

یا رَبَّ لَیْلَةِ الْقَدْرِ وَجاعِلَها خَیْراً مِنْ اَلْفِ شَهْر، وَرَبَّ اللَّیْلِ وَالنَّهارِ.

ای پروردگار شب قدر و قرار دهنده آن بهتر از هزار ماه و پروردگار شب و روز

وَالْجِبالِ وَالْبِحارِ، وَالظُّلَمِ والاَْنْوارِ، وَالاَْرْضِ وَالسَّمآءِ، یا بارِئُ یا

و کوه‌ها و دریاها و تاریکی‌ها و روشنی‌ها و زمین و آسمان ای پدیدآرنده ای

مُصَوِّرُ، یا حَنّانُ یا مَنّانُ، یا اَللهُ یا رَحْمنُ، یا اَللهُ یا قَیُّومُ، یا اَللهُ یا بَدیعُ، یا

صورت بخش ای عطابخش ای نعمت ده ای خدا ای بخشاینده ای خدا ای پاینده ای خدا ای نوآفرین ای

اَللهُ یا اَللهُ یا اَللهُ، لَکَ الاَْسْمآءُ الْحُسْنی، وَالاَْمْثالُ الْعُلْیا، وَالْکِبْرِیآءُ

خدا ای خدا ای خدا از آن توست نامهای نیک و نمونه های والا و بزرگی

وَالاْلاءُ، اَسْئَلُکَ اَنْ تُصَلِّیَ عَلی مُحَمَّد وَ آلِ مُحَمَّد، وَاَنْ تَجْعَلَ اسْمی فی

و نعمت‌ها از تو خواهم که درود فرستی بر محمّد و آل محمّد و قرار دهی نام مرا در

هذِهِ اللَّیْلَةِ فِی السُّعَدآءِ، وَرُوحی مَعَ الشُّهَدآءِ، وَاِحْسانی فی عِلِّیّینَ.

این شب در زمره سعادتمندان و روحم را با شهیدان و احسان و نیکیم را در بلندترین درجات

وَاِسائَتی مَغْفُورَةً، وَاَنْ تَهَبَ لی یَقیناً تُباشِرُ بِهِ قَلْبی، وَایماناً یُذهِبُ

و گناهم را آمرزیده و یقینی به من ببخشی که همیشه با دلم همراه باشد و ایمانی به من بدهی که

الشَّکَّ عَنّی، وَتُرْضِیَنی به ما قَسَمْتَ لی، وَ اتِنا فِی الدُّنْیا حَسَنَةً، وَفِی

یکسره شک و تردید را از من دور کنی و بدانچه نصیبم کرده ای خشنودم سازی و بده به ما در دنیا نیکی و نعمت و در

الاْخِرَةِ حَسَنَةً، وَقِنا عَذابَ النّار الْحَریقِ، وَارْزُقْنی فیها ذِکْرَکَ

آخرت نیز نیکی و نگاهمان دار از عذاب آتش سوزان و روزیم کن در این شب ذکر خود

وَشُکْرَکَ، وَالرَّغْبَةَ اِلَیْکَ، وَالاِْنابَةَ والتَّوْبَةَ، والتَّوْفیقَ لِما وَفَّقْتَ لَهُ مُحَمَّداً

و سپاسگزاریت و شوق و بازگشت و توبه بسوی خودت را و موفقم بدار بدانچه موفق داشتی بدان محمّد

وَ آلَ مُحَمَّد عَلَیْهِمُ السَّلامُ.

و آل محمّد علیهم السّلام.



مرحوم «علاّمه مجلسى»، در «زاد المعاد» فرموده است: در این شب هر مقدار که ممکن باشد، قرآن بخواند، و از دعا

هاى «صحیفه کامله سجّادیّه» نیز استفاده کند؛  مخصوصاً دعاى مکارم الاخلاق و دعاى توبه..