یکی از دو شب

یکی از دو شب است

طبق روایات فراوانی که در منابع شیعی آمده، شب‌های نوزدهم، بیست و یکم و بیست و سوم ماه مبارک رمضان شب‌های قدر معرفی شده‌اند (1)
 
اما امام باقرع دایره آن را محدودتر نموده، و در پاسخ عبدالواحد بن مختار انصاری که خواستار تعیین یکی از آن شب‌ها از سوی امام (ع) بود، فرموده‌اند:
 
ایرادی ندارد هر دو شب را به عبادت و شب زنده داری مشغول باش، زیرا شب قدر یکی از این دو شب می‌باشد. (2)

1- الدر المنثور، ج 6، ص 376.
2- نورالثقلین، ج 5، ص 628.

دلیل مخفی بودن

به روایت ابن ابی الحدید وقتی درباره تعیین شب قدر از امیر مؤمنان سؤال می‌شود، آن حضرت از مشخص کردن، طفره می‌رود و می‌فرماید:
 
 در این جهت تردید ندارم، که خداوند جهت مخفی داشتن شب قدر به شما نظر و عنایت دارد، زیرا اگر آن را برای شما اعلام داشته بود، در همان شب به عمل عبادت می‌پرداختید و عبادت در شب‌های دیگر را ترک می‌نمودید، و من هم به خواست خداوند در مورد بهره برداری شما از شب‌های دیگر امیدوارم شما را محروم نگردانم.

شرح نهج‌البلاغه، ج 20، ص؛154 بحارالانوار، ج 94، ص 10.

علائم ظاهری

از امام باقر (ع) درباره علامت لیلة القدر پرسیده شد؟ امام (ع) فرمود:
علامت لیلة القدر این است که بوی خوشی از آن پخش می‌شود، اگر در سرمای (زمستان) باشد گرم و ملایم می‌گردد، و اگر لیلة القدر در گرمای (تابستان) باشد خنگ و معتدل و نیکو می‌گردد. (1)

علامه طباطبائی در علایم شب قدر می‌گوید: روایات در معنی و خصایص و فضایل شب قدر بسیار است، در بعضی از آن روایات علامت‌هایی برای شب قدر ذکر کرده از قبیل اینکه شب قدر، صبح آن شب آفتاب بدون شعاع طلوع می‌کند و هوای آن روز معتدل است. (2)

1.وسائل الشیعه، ج 7 صفحه 256.
2.المیزان، ج 40، ص 332

در هر سال است

ابو عبد الله علیه‌السلام:
 
شب قدر در همه سال‌ها وجود دارد، و روز آن مثل شب آن می‌باشد.

وسائل الشیعه، ج 7 صفحه 262.

در یکی از شب های ماه رمضان

در این که شب قدر در ماه مبارک رمضان قرار دارد، هیچ گونه تردیدی نمی‌توان به خود راه داد، چون از یک سو خداوند فرموده: قرآن در ماه رمضان نازل شده. (1)
 
و از سوی دیگر در سوره قدر هم آمده: آن قرآن را در شب قدر نازل کردیم؛ و این که شب قدر در ماه مبارک رمضان قرار دارد، مورد اتفاق روایات و مفسرین قرآن است.

1ـ بقره، 185.

فراتر از درک بشر

«ما، آن (قرآن) را در شب قدر نازل کردیم و تو، چه می‌دانی شب قدر چیست؟ شب قدر، از هزار ماه بهتر است، فرشتگان و» روح «در آن شب به اذن پروردگار خود، برای تقدیر هر کاری نازل می‌شوند، آن شب انباشته از سلامت و برکت و رحمت، تا طلوع صبح است. »

درک شب قدر، کاری مشکل است، بیان جایگاه و «قدر» شب قدر نیز عملی است دشوار که تنها راه یافتگان به آن شب عزیز می‌توانند واقعیت و حقیقت آن را بیان دارند؛ چرا که قرآن حتی به پیامبر خدا فرمود: «و تو چه دانی شب قدر چیست؟»

در وصف آن همین بس که از هزار ماه برتر است...

قدر=شرف و منزلت

مرحوم طبرسی گوید: از آن رو به این شب، قدر گفته‌اند که دارای شرف و پایه ای بلند و شأنی عظیم است. مثل اینکه گویند: مرد دارای قدر؛ یعنی دارای شرف و منزلت. چنان چه قرآن می‌فرماید: و ما قدروا الله حق قدره، یعنی عظمت و شأن خدا را آن گونه که باید به جا نیاوردند. ابوبکر وراق گوید: لان من لم یکن ذا قدر اذا احیاها صار ذاقدر؛ آن شب را، قدر نامیدند، از این رو که انسان‌ها با زنده داشتن آن به قدر و منزلت می‌رسند.
 
دیگران نیز گفته‌اند: شب قدر است، زیرا کارهای خدایی را در آن شب پاداشی بزرگ و گران سنگ است. گروهی دیگر نیز گفته‌اند: شب قدر است، چون کتابی گران بها بر پیامبری بلند مرتبه و گرامی، برای امتی بلند پایه با دستان فرشته ای گرانقدر نازل شده است. (1) در قدر و منزلت شب قدر همین بس که سوره مبارکه (قدر) درشان آن نازل شده است.

1- مجمع البیان، ج 10، ص 518.